Samen werken aan Delft
Samen werken aan Delft. Dat is de opdracht die wij als college hebben voor de komende vier jaar. Een periode waarin de grote transities ook Delft gaan raken. Dat vraagt om doortastend aan de slag te gaan met focus. Duurzaamheid zien we daarbij in al zijn urgentie als overkoepelend thema. In deze programmabegroting – de eerste van dit college – maken we helder wat we willen bereiken voor de stad en welke eerste stappen we gaan zetten. De programmabegroting is concreet voor 2023 en meer op hoofdlijnen geformuleerd vanaf 2024.
Deze begroting laat voor de korte termijn een positief beeld zien, dankzij extra inkomsten die gemeenten krijgen van het Rijk. Ook onze inzet om samen met de provincie, regio en andere gemeenten bij het Rijk te pleiten voor meer gelden voor Delft werpt vruchten af. Dit maakt het mogelijk om extra te investeren in Delft. In de komende periode willen we dan ook nadrukkelijk stappen zetten om plannen om te zetten in acties, samen met de gemeenteraad, de stad en onze partners.
Voor alle Delftenaren
Wij zien het onze verantwoordelijkheid om, met de raad, de lokale politiek dichter bij de stad te brengen, dichter bij de Delftenaar. Wij gaan hier de komende vier jaar samen mee aan de slag, door ons te laten inspireren, goed te luisteren, betrouwbaar te zijn, ruimte te bieden én door resultaten te laten zien. De stad maken we immers met elkaar.
Verbinding met de stad is in deze onzekere tijden extra hard nodig. Hoe corona zich ontwikkelt moet nog blijken. De oorlog in Oekraïne en de opvang van vluchtelingen en asielzoekers stelt ook onze stad voor nieuwe uitdagingen. Dit in tijden van zorgelijke economische ontwikkelingen, zoals de hoge inflatie en de stijgende energieprijzen. We zien dat huishoudens, maatschappelijke partners en ondernemers moeite hebben om de rekeningen te betalen. Dit raakt ook mensen die eerder nooit in de financiële problemen kwamen. Dit vraagt opnieuw veerkracht en verbondenheid van inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties. Oplossingen voor de dalende koopkracht liggen vooral in landelijk beleid. Maar ook de gemeente heeft een belangrijke rol. Dit geldt zowel in de uitvoering van het beleid – denk aan de energietoeslag – als in de ondersteuning van inwoners.
Prioriteiten
Juist in deze onzekere tijden kan investeren in onze stad het verschil maken. In het coalitieakkoord 'Samen werken aan Delft' benoemen we hiervoor vijf heldere accenten. Deze geven de komende vier jaar richting aan de inzet van ons college voor de stad.
Wat wij willen bereiken, is dat Delft kansrijk is voor iedereen: met scholing en opleiding, taalvaardigheid, een goede aansluiting op de arbeidsmarkt en hulp waar dat nodig is. Wij werken aan ruimte voor wonen, met een woningaanbod dat betaalbaar is voor mensen met verschillende draagkracht en een goede balans tussen sociale huurwoningen en koopwoningen per gebied. Wij werken aan een gezonde en veilige stad, met een gezonde leefomgeving waarin mensen elkaar kunnen ontmoeten. Wij maken meer werk van de duurzame stad, om de stad prettig leefbaar te houden en om energie en warmte duurzaam en betaalbaar te houden. En wij werken aan de economische kracht van Delft en een bruisende stad, met banen op elk niveau en met cultuur als een basisvoorziening voor inwoners.
Nu investeren
In 2023 zetten we in op acties waar Delftenaren direct van profiteren. Volgend jaar komt er onder meer een huurteam dat huurders gaat ondersteunen. Met de inzet van een seniorenmakelaar, ook voor particulieren, benutten we de kansen en bevorderen we de doorstroming op de woningmarkt. Goede en tijdige hulp bij schulden is van groot belang. Om Delftenaren met schulden zo vroeg mogelijk te helpen, zetten we de aanpak Eerder Melden Minder Achterstand (EMMA) voort. Te veel kinderen in Delft groeien op in armoede. Samen met scholen en andere partners willen wij deze kinderen helpen en ondersteunen. Wij zetten concrete stappen om energie en warmte te verduurzamen. Zo stellen we met woningcorporaties en andere partners een isolatieplan op, in lijn met het Nationaal Isolatieprogramma. Deze en veel meer acties zijn opgenomen in de beleidsprogramma’s van deze begroting. Een randvoorwaarde bij al deze plannen is de beschikbaarheid van personele capaciteit.
Kansen benutten
Delft is een centrum van bedenken en maken, waar wetenschap en maakindustrie een lange historie kennen, met betekenis voor de regio, het land en de wereld. Wij willen dat iedereen in de stad mee kan profiteren van de kracht van Delft. We zien de maatschappelijke opgaven waar Delft voor staat. Duurzaamheid is daarbij een urgent en overkoepelend thema waarvoor aandacht moet zijn in al het werk. De komende jaren zullen we concrete stappen gaan zetten om onze ambitie van een duurzame stad dichterbij te brengen. Naast concrete acties ligt de focus in 2023 ook op het benutten van kansen.
De financiële positie van gemeenten staat echter al jaren onder druk. Dit raakt de stad en onze inwoners en heeft ertoe geleid dat belangrijke – en soms noodzakelijke – investeringen in de stad niet zijn gedaan of zijn uitgesteld. Delft heeft de noodzaak voor extra middelen onder de aandacht gebracht van het Rijk, met steun van onder meer de provincie, de regio en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Wij zien dat deze inspanningen vruchten beginnen af te werpen.
Voor de Delftse aanvraag voor de versnellingsgelden infrastructuur heeft het Rijk middelen gereserveerd. Voor deze rijksbijdrage wordt er ook een forse investering van Delft gevraagd. Daarnaast is Delft toegelaten tot het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. Ook hier is sprake van cofinanciering. Dit betekent wel dat we de mogelijkheid hebben om de komende jaren een inhaalslag te maken als het gaat om investeren in onze stad. We richten ons de komende jaren op duurzaamheid als urgent en overkoepelend thema wat terugkomt in alle bestuurlijke accenten. En op twee gebiedsgerichte programma’s: Delft West (opgaven: kansengelijkheid, bestaanszekerheid en veiligheid) en Innovatiedistrict Delft (opgaven: economische kracht en bruisende stad) die meerjarig zijn. Hier liggen belangrijke kansen, die we samen met de stad willen pakken.
Positiever beeld met grote onzekerheden
Het positieve financiële beeld uit de programmabegroting komt met name door de bijdrage uit het gemeentefonds. Dat is meegegroeid (accres) met de extra rijksuitgaven tot en met 2025. Over de extra inkomsten uit het gemeentefonds is de afspraak om deze tot en met 2025 te bevriezen. Dit geeft stabiliteit, omdat alleen nog een correctie plaatsvindt voor de ontwikkeling van lonen en prijzen (inflatie).
Het positieve saldo biedt financieel de ruimte voor concrete stappen. Tegelijkertijd blijven de onzekerheden onverminderd groot. Economische ontwikkelingen zoals inflatie hebben impact op iedereen en dus ook invloed op onze eigen begroting. Daarbij komt nog onzekerheid over het rijksbeleid. Bijvoorbeeld over de systematiek van financiering vanaf 2026. Het Rijk heeft op Prinsjesdag aangekondigd een miljard extra vrij te maken voor gemeenten in 2026. Maar helaas is dit niet voldoende om de forse daling in de financiering van het Rijk op te kunnen vangen. Het vinden van oplossingen voor deze daling in 2026 is een belangrijk onderwerp van gesprek tussen VNG en het Rijk. De gemeente volgt de voortgang op de voet. Dit geldt ook voor de hervormingsagenda en de ontwikkeling van de autonome kosten (volume en tarieven) in het sociaal domein.
De tijdelijke financiële ruimte is hard nodig voor de maatschappelijke opgaven die Delft heeft en vraagt om een goede afweging. Daarom gebruiken we de financiële ruimte voor een buffer. Deze reservering gebruiken we bijvoorbeeld voor een forse investering in de ontwikkeling van Delft West en Innovatiedistrict Delft, naast de rijksbijdragen. Ook zijn middelen nodig om onze voorzieningen aan te laten sluiten op de groei van de stad.
Met de inrichting van een buffer creëren we ruimte om, samen met de raad, een integrale afweging te maken voor de inzet van de extra incidentele middelen. De raadsconferentie zoals voorgesteld in de motie "Samen werken aan de Delftenaar centraal" biedt hiervoor een eerste gelegenheid.
Het college van burgemeester en wethouders