Financiering
Kaders en beleid
De Wet financiering decentrale overheden (Wet fido) vormt het wettelijke kader voor de financiering. De intentie van de wet is gericht op het bevorderen van de kredietwaardigheid en transparantie van het financieringsbeleid. Voor de beheersing daarvan is een aantal instrumenten geformuleerd:
- het stellen van een kwantitatieve kasgeldlimiet en renterisiconorm voor de begroting;
- het verplichten van een treasurystatuut, met onder meer het stellen van kwalitatieve en duurzame uitgangspunten voor uitzettingen en rente-instrumenten;
- het verplichten van een verantwoordingsrapportage in de jaarrekening en begroting.
De Treasury houdt zich bezig met alle toekomstige kasstromen en daarmee samenhangende risico's. Deze risico's komen zowel voort uit de financieringsbehoefte als uit de wijzigingen in de bestaande leningenportefeuilles, onder meer door vervroegde aflossingen, herfinanciering, herbeleggingen en renteaanpassingen. Het treasurybeleid is primair gericht op het waarborgen van financiële continuïteit door maatregelen te treffen zodat de organisatie financierbaar blijft. Voor de renterisico's en risico's uit financiële posities treffen we beheersmaatregelen (vermijden, spreiden). We gaan in de uitwerking verder dan de wettelijke kaders. In principe zijn de uitgangspunten als volgt:
- zorgdragen voor voldoende financierbaarheid op korte en lange termijn;
- bewerkstelligen van passende financieringslasten;
- beheersen van wettelijke en feitelijke rente- en of financieringsrisico's;
- risicomijdend uitzetten van gelden en afgeven van garanties;
- zorgdragen voor een effectief, veilig en efficiënt betalingsverkeer;
- actief onderhouden van contacten met marktpartijen om toegang tot de financiële markten open te houden.
Deze uitgangspunten leiden tot het zo nauwkeurig mogelijk toepassen van de matching tussen opgenomen en uitgezette gelden. Dit principe zetten we ook in de komende periode door. Voorts maken we actief gebruik van de wettelijke mogelijkheden om passende financieringslasten te bewerkstelligen. Dit resulteert onder meer in het maximaal benutten van de kasgeldlimiet bij financieringsbeslissingen. In geen geval wordt de limiet onnodig overschreden.
Expliciet zijn de doelstellingen gericht op het versterken van de financierings- en vermogenspositie. Door de te betalen rente op de opgenomen leningen terug te dringen, willen wij de rentekosten van de totale portefeuille minimaliseren. Hierbij mag de renterisiconorm niet worden overschreden, wordt het gebruik van kortlopende leningen beperkt tot de kasgeldnorm en moet de match tussen opgenomen gelden (o/g) en uitgezette gelden (u/g) niet in gevaar worden gebracht. De genoemde doelstellingen wijken niet af van vorige jaren.
Renteontwikkeling
In deze begroting gaan we uit van een stijgend rentepercentage. De rentepercentages voor de komende vier jaar zijn gebaseerd op de tarieven van de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG) per augustus 2022. Op basis van het voorzichtigheidsprincipe en vanwege risicobeheersing wordt in principe een opslag gehanteerd bovenop de BNG-tarieven.
Rente en risico-opslag | ||||
|---|---|---|---|---|
2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
Basisrente (opgave BNG) 30 jaars lening | 2,17% | 2,23% | 2,29% | 2,33% |
Risico-opslag | 0% | 0,25% | 0,50% | 0,50% |
Rekenrente voor voor nieuw aan te trekken leningen | 2,17% | 2,48% | 2,79% | 2,83% |
De prognose voor de rente is dat deze verder zal stijgen, echter minder sterk dan de afgelopen maanden, waardoor de risico-opslag beperkt kan blijven. Het blijft echter zaak de renteontwikkeling in deze roerige tijden nauwlettend in de gaten te houden. De verwachting is dat de financieringsbehoefte voor de komende drie jaar kan worden gefinancierd met de huidige aanwezige liquiditeiten.
Op basis van de huidige leningenportefeuille (UG/OG), de maximale financieringsbehoefte en de verwachte rentenontwikkeling, ontstaat het volgende beeld van de rente.
Rentekosten en renteopbrengsten van de financieringsfunctie | ||||
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
Rentekosten | 7.091 | 6.269 | 5.951 | 5.950 |
Renteopbrengsten | 1.998 | 1.652 | 1.539 | 1.493 |
Saldo rente | 5.093 | 4.617 | 4.412 | 4.457 |
De stijgende rentestand, en de omvang van de geprognotiseerde kasstroom zorgen voor hogere rentelasten in het jaar 2026. Het renterisico op de vaste schuld bevindt zich ruim onder de norm, zoals hieronder wordt toegelicht.
Renteschema
Op advies van de commissie BBV wordt een overzicht opgenomen waarmee we transparant inzicht bieden in de rentelasten en -baten en de wijze van rentetoerekening aan grondexploitaties, projectfinanciering en taakvelden (programma's). De rentetoerekening aan de taakvelden moet worden toegerekend met behulp van een rente-omslagpercentage.
Renteschema 2022- 2025 | Begroting 2023 | Raming | Raming | Raming |
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 | ||||
a. De externe rentelasten over de korte en lange financiering | 7.091 | 6.269 | 6.051 | 6.129 |
b. De externe rentebaten over de korte en lange financiering | 2.048 | 1.727 | 1.634 | 1.598 |
Totaal door te rekenen externe rente | 5.044 | 4.541 | 4.418 | 4.531 |
c. De rente die aan de grondexploitatie moet worden doorberekend | -72 | 94 | -3 | 39 |
De rente van projectfinanciering die aan het betreffende taakveld moet worden | -551 | -536 | -518 | -518 |
Saldo door te rekenen externe rente | 5.666 | 4.984 | 4.939 | 5.010 |
d1. Rente over eigen vermogen | - | - | - | - |
d2. Rente over voorzieningen (gewaardeerd op contante waarde) | - | - | - | - |
- | - | - | - | |
De aan taakvelden (programma’s inclusief overzicht Overhead) toe te rekenen rente | 5.666 | 4.984 | 4.939 | 5.010 |
e. De werkelijk aan taakvelden (inclusief overzicht Overhead) toegerekende rente (renteomslag) | 5.663 | 6.291 | 6.780 | 7.141 |
f. Renteresultaat op het taakveld treasury | -3 | 1.307 | 1.841 | 2.131 |
g. Boekwaarde materiele en Immateriele activa waarover rente wordt berekend | 443.870 | 460.304 | 474.608 | 488.170 |
Omslagrente | ||||
Berekende omslagrente | 1,28% | 1,08% | 1,04% | 1,03% |
Meerjarig gemiddelde | 1,11% | |||
Omslagrente (afgerond) | 1,30% | |||
Onder projectfinanciering wordt het aantrekken van externe financiering voor een specifiek project verstaan. Financiering met eigen vermogen wordt niet aangemerkt als projectfinanciering. Er moet extern een lening zijn aangetrokken om het betreffende project te kunnen financieren. In het geval van projectfinanciering wordt de voor die aangetrokken lening geldende rente toegerekend aan het betreffende project. Dit kan een ander percentage zijn dan aan andere projecten wordt toegerekend op basis van de omslagrente.
De omslagrente wordt bij de begroting berekend door de werkelijk aan de taakvelden (programma's) toe te rekenen rente (in euro's) te delen door de boekwaarde per 1 januari van de vaste activa die integraal zijn gefinancierd. De omslagrente moet vervolgens op consistente en eenduidige wijze worden toegerekend aan de individuele activa. Het is niet toegestaan om per investering of taakveld (programma) te differentiëren in het toe te rekenen rentepercentage.
Aan taakvelden worden rentelasten toegerekend. De werkelijke rentelasten (in euro's) kunnen afwijken van de voorgecalculeerde renteomslag (in euro's). Als dit het geval is kan de gemeente besluiten tot correctie. Correctie is verplicht als deze afwijking groter is dan 25%.
Renterisico
Met de invoering van Wet fido geldt een renterisiconorm. Deze norm stelt dat het bedrag van de vaste schuld waarover de gemeente in enig jaar een renterisico loopt maximaal 20% mag zijn van het begrotingstotaal. Het risico bestaat uit de componenten: netto renteherzieningen en netto aflossingen.
Voor de komende periode houden we rekening met de volgende bedragen.
Renterisiconorm en renterisico's | ||||
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
1a. Renteherziening op vaste schuld o/g | - | |||
1b. Renteherziening op vaste schuld u/g | ||||
2. Netto renteherziening op vaste schuld (1a-1b) | - | - | - | - |
3a. Nieuw aangetrokken vaste schuld | - | - | - | 27.291 |
3b. Nieuwe verstrekte lange leningen | ||||
4. Netto nieuw aangetrokken vaste schuld (3a-3b) | - | - | - | 27.291 |
5. Betaalde aflossingen | 25.136 | 22.676 | 9.635 | 12.790 |
6. Herfinanciering (laagste van 4 en 5) | - | - | - | 12.790 |
7. Renterisico op vaste schuld (2+6) | - | - | - | 12.790 |
Renterisiconorm | ||||
8. Begrotingstotaal | 440.228 | 437.448 | 438.321 | 414.746 |
9. Percentage vastgesteld per ministeriele regeling | 20% | 20% | 20% | 20% |
10. Renterisiconorm (8 x 9) | 88.046 | 87.490 | 87.664 | 82.949 |
Toets renterisiconorm | ||||
10. Renterisiconorm | 88.046 | 87.490 | 87.664 | 82.949 |
7. Renterisico op vaste schuld | - | - | - | 12.790 |
11. Ruimte(+) Overschrijding (-); (10-7) | 88.046 | 87.490 | 87.664 | 70.159 |
De berekening laat zien dat de gemeente Delft binnen de wettelijke norm van de renterisico's blijft.
Kasgeldlimiet
De prognose voor de kasgeldlimiet 2023 wordt in onderstaande tabel weergegeven en laat zien dat we voldoen aan de wettelijke norm vooral door de nog aanwezige liquiditeiten.
Kasgeldlimiet | kwartaal 1 | kwartaal 2 | kwartaal 3 | kwartaal 4 |
|---|---|---|---|---|
Omvang korte schuld | ||||
Opgenomen gelden < 1 jaar | ||||
Schuld rekening courant | ||||
Gestorte gelden door derden < 1 jaar | ||||
Overige geldleningen niet zijnde vaste schuld | ||||
Totaal netto vlottende schuld | - | - | - | - |
Vlottende middelen | ||||
Contante gelden in kas | ||||
Tegoeden in rekening courant | 75.000 | 85.000 | 72.000 | 62.000 |
Overige uitstaande gelden < 1 jaar | ||||
Totaal vlottende middelen | 75.000 | 85.000 | 72.000 | 62.000 |
Toets kasgeldlimiet | ||||
Totaal netto vlottende schuld | - | - | - | - |
Toegestande kasgeldlimiet | 37.419 | 37.419 | 37.419 | 37.419 |
Ruimte (+) of overschrijding (-) van de limiet | 112.419 | 122.419 | 109.419 | 99.419 |
7. Begrotingstotaal (*) | 440.228 | |||
8. Percentage vastgesteld per ministeriele regeling | 8,5% | |||
9. Kasgeldlimiet | 37.419 | |||
* totaal bedrag van de baten | ||||
Bovenstaande houdt in dat alle kortlopende (< 1 jaar) uitzettingen en opgenomen gelden worden gesaldeerd. Het saldo gemiddeld per kwartaal (en niet meer dan drie opeenvolgende kwartalen) mag vervolgens niet meer bedragen dan 8,5% van het begrotingstotaal in het betreffende jaar.
Kredietrisico u/g portefeuille
Naast het renterisico moet ook het kredietrisico van de uitzettingen worden bepaald. De samenstelling van de portefeuille in 2023 van uitgezette gelden (u/g) bestaat voor het grootste deel uit leningen aan Parkeren Delft BV (62%) en lokale woningcorporaties (23%) van de totale uitgezette gelden. De overige leningen zijn aan de SVN (stimuleringsfonds 13%) en de sportsector (zie onderstaande overzicht voor alle partijen).
De uitzetting aan de woningcorporaties staat onder garantie van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). Aan dit fonds hebben de twee toonaangevende rating-agencies de hoogste typering van kredietwaardigheid toegekend.Tegenover de leningen aan Parkeren Delft BV staat, als zekerheid, het recht van eerste hypotheek op de parkeergarages voor de gemeente.
Uitgezette geldleningen(UG lang) | ||||
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 (ultimo boekjaar) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
Agentschap Financien Amsterdam | 52 | 52 | 52 | 52 |
Woningcorporaties | 16.361 | 2.315 | 2.102 | 1.884 |
Parkeren Delft BV | 44.514 | 43.484 | 42.417 | 41.311 |
Voetbalvereniging DHL | 247 | 224 | 200 | 177 |
Stimuleringsfonds | 9.819 | 9.819 | 9.819 | 9.819 |
BUDO Gouweleeuw | 100 | 91 | 82 | 74 |
St Exploitatatie Sport acc Concordia | 231 | 193 | 155 | 117 |
Totaal UG lang | 71.324 | 56.178 | 54.827 | 53.434 |
Garanties
De gemeente Delft staat voor de verschillende partijen in totaal voor bijna € 29 miljoen garant. Waarbij Parkeren Delft voor € 12,9 miljoen. Zoals in de tabel duidelijk wordt, nemen de bedragen jaarlijks af, en daarmee ook het risico. Als zekerheid tegenover de garanties heeft de gemeente in nagenoeg alle gevallen het recht van eerste hypotheek op onroerende zaken.
Afgegeven garanties | ||||
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 (ultimo boekjaar) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
Parkeren Delft BV | 12.900 | 11.759 | 10.555 | 9.282 |
Sport | 280 | 256 | 230 | 204 |
Wonen | 16.322 | 14.440 | 12.455 | 10.358 |
Totaal afgegeven garanties | 29.502 | 26.455 | 23.240 | 19.844 |
; de gemeente beoordeelt nu per geval over een achtervang. Het theoretische geval dat de achtervangers op hun achtervangpositie worden aangesproken, doet zich pas voor als het garantievermogen van het WSW dreigt te dalen onder het garantieniveau. In dat geval zullen renteloze leningen aan het WSW moeten worden verstrekt om het garantievermogen weer aan te vullen. Daarbij geldt een vooraf bepaalde verdeling, namelijk dat het Rijk 50% voor zijn rekening neemt en de overige 50% wordt verdeeld onder de deelnemende gemeenten. Hierbij neemt de 'schade'-gemeente de helft op zich van het gemeentelijk aandeel.
Prognose liquiditeitsbehoefte 2023-2026
De opbrengst van de verkoop van de aandelen Eneco is, conform het Treasurystatuut, ingezet voor de bestaande financieringsbehoefte (aflossing van aflopende leningen en nieuwe financiering). Dit leidt tot een stijging van de activa, een daling van het vreemd vermogen en – per saldo – tot een stijging van het eigen vermogen (algemene reserve).
Delft heeft naar verwachting in totaal € 252 miljoen aan rentedragende leningen ultimo 2023. De rentedragende schulden bestaan uit (77%) annuïtaire of lineaire leningen. De rest van de leningen is aflossingsvrij.
In onderstaand schema wordt de relatie gelegd tussen de schuldpositie van de gemeente en de financieringsbehoefte. De schuld (rentedragende leningen) neemt toe met de financieringsbehoefte. Dit vertaalt zich in een mutatie op de overige schulden, omdat de wijze van financieren afhankelijk is van bijvoorbeeld de ontwikkelingen in de investeringen en de grondopbrengsten. Het beleid is gericht op adequate financieringsvormen. Regelmatig kijken we – binnen de wettelijke kaders – naar de optimale verhouding tussen lang- en kortlopende leningen. Van de genoemde prognoses is nog niet bekend op welke wijze de financiering zal plaatsvinden (lang of kort, deze staat voorlopig opgenomen onder de 'overige schulden').
De aanname bij de prognose van de financieringsbehoefte is dat investeringen worden gerealiseerd met inachtneming van de te verwachten realisatie. De aanvullende behoefte aan (lang) geld prognosticeren we de komende jaren als volgt:
Liquiditeitsbehoefte | ||||
|---|---|---|---|---|
Bedragen x € 1.000 (ultimo boekjaar) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
Schuldpositie | 327.604 | 305.181 | 295.799 | 310.552 |
Waarvan: | ||||
Rentedragende leningen | 256.189 | 233.513 | 223.878 | 211.088 |
Overige schulden (totale schuld) | 71.415 | 71.668 | 71.921 | 71.920 |
Prognose financieringsbehoefte | - | - | - | 27.544 |
Totale rentedragende leningen | 256.189 | 233.513 | 223.878 | 238.632 |
Schuldpositie: | De optelling van vaste schulden, vlottende schulden en overlopende passiva (zie meerjarige balans). | ||||
Rentedragende leningen: | Bestaande leningenportefuille | ||||
Overige schulden: | Dit is het niet rentedragende deel van de schuld, namelijk de vlottende schulden en de overlopende passiva | ||||